Các Mầm Mống Thần Linh

Đ

úng thế, căn nguyên sâu xa tại sao Thiên Chúa “không thực hiện việc gieo Hạt Giống Thần Linh là việc ‘Lời đã hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta’ (Jn 1:14) trước khi tất cả những đạo này xuất hiện, mà lại chính thức ra tay khởi sự làm công việc vô cùng quan trọng liên quan đến phần rỗi đời đời của toàn thể loài người này nói chung và của dân Á Châu nói riêng, chỉ sau khi những đạo giáo nổi tiếng ấy đã ăn rễ thật sâu vào mảnh đất Á Châu, vào lòng dân Châu Á?” (trang 39), là vì Ngài muốn từ từ sửa soạn cho họ, cũng như Ngài đã thực hiện nơi dân Do Thái trong thời Cựu Ước, có khả năng đón nhận Chúa Giêsu Kitô là “tất cả sự thật” (Jn 16:14) mà Ngài muốn mạc khải cho chung con người cũng như cho riêng miền đất Á Châu sùng đạo của họ.

Không phải hay sao, lịch sử đã cho thấy một sự kiện hết sức hiển nhiên là, kể từ khi “ánh sáng thật chiếu soi hết mọi người đã đến trong thế gian” (Jn 1:9) là “Lời đã hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta” (Jn 1:14), thì không còn một đạo giáo chuyên biệt nào xuất hiện nữa. Nếu vậy thì trường hợp Hồi Giáo Islam ở thế giới Ả Rập vào thế kỷ thứ 7AD và Thọ Giáo Sikhism ở Ấn Độ vào thế kỷ 15AD thì sao? Thật ra, so với các tôn giáo chính yếu trước Chúa Kitô Giáng Sinh, (như được liệt kê ở trang 39), thì hai đạo này, ngoài chính bản thân vị giáo tổ, không có chi chuyên biệt cả, vì tín lý là những gì làm nên một tôn giáo, họ có những yếu tố tin tưởng được vay mượn và pha phôi, như cả hai đều chủ trương độc thần, mạc khải và tiên tri, giống hệt như Do Thái Giáo và Kitô Giáo có trước họ. Tính cách dung hợp theo thời điểm và địa điểm này của hai tôn giáo ấy giống như Phật Giáo Hòa Hảo ở Việt Nam.

Chính vì, theo nhiệm ý của Thiên Chúa, sẽ có một “ánh sáng thật chiếu soi hết mọi người đến trong thế gian” mà Ngài, qua “Thần Chân Lý” (Jn 14:17, 15:26, 16:13), đã làm cho hiện lên dần dần trên thế giới những ánh sáng mờ tỏ, được phát ra từ những khát vọng thần linh nơi con người cũng như từ những đường lối con người tìm kiếm để được cứu độ và siêu thoát qua các đạo giáo khác nhau của họ.

· “Cũng chính Thần Linh là Đấng gieo ‘các hạt giống Lời Chúa’ hiện diện nơi các tập tục và văn hóa khác nhau, sửa soạn cho chúng được toàn vẹn trong Chúa Kitô”. (xem Công Đồng Chung Vaticanô II, Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội Lumen Gentium, đoạn 17; Sắc Lệnh về Hoạt Động Truyền Giáo của Giáo Hội Ad Gentes, đoạn 3, 15)

· “Bất cứ những gì Thần Linh làm phát sinh nơi cõi lòng con người cũng như nơi lịch sử của các dân tộc, nơi các nền văn hóa cũng như nơi các đạo giáo, đều giúp vào việc sửa soạn cho con người đón nhận Phúc Âm”. (xem Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội Lumen Gentium, đoạn 16)

Chính vì thế, ngay sau khi nói chuyện riêng với người phụ nữ Samaritanô ở bờ giếng Giacóp, Chúa Giêsu mới nói với các môn đệ của Người tại miền đất Samaria ngoại lai này rằng:

· “Các con hãy mở mắt xem kìa! Các cánh đồng lúa đang mơn mởn mùa màng... Thày đã sai các con đi gặt hái những gì các con không gieo vãi. Các người khác đã bỏ công ra và các con đến để thu tích phần việc của họ” (Jn 4:35, 38).

Tất nhiên, nói lời này, Chúa Giêsu không chỉ có ý nói đến đồng lúa Do Thái là nơi, khi còn sống, Người sẽ sai các môn đệ của Người đi: “Các con đừng đến các địa hạt dân ngoại, cũng đừng vào các tỉnh lị Samaria. Chi bằng các con hãy đến với các con chiên lạc Nhà Yến-Duyên” (Mt 10:6-7), mà còn có ý nói đến cả đồng lúa thế giới, một đồng lúa mênh mông Người sẽ sai các vị đi sau khi sống lại từ cõi chết:

· “Thày được toàn quyền trên trời dưới đất; bởi thế, các con hãy đi tuyển mộ môn đệ nơi tất cả mọi dân tộc. Các con hãy rửa tội cho họ nhân danh Cha và Con và Thánh Thần. Các con hãy dạy cho họ thi hành mọi sự Thày đã truyền cho các con” (Mt 28:18-20);

· “Các con hãy đi khắp thế gian rao giảng tin mừng cho tất cả mọi tạo vật. Người nào tin vào tin mừng và lãnh nhận phép rửa sẽ được cứu độ; người nào không chịu tin tưởng sẽ bị luận phạt” (Mk 16:15-16).

Song “các người khác đã bỏ công ra gieo” những gì, nếu không phải là mầm mống mà Thần Linh muốn gieo vãi:

· “Chúa Thánh Thần, Đấng tiếp tục gieo vãi các hạt giống chân lý nơi tất cả mọi dân tộc, mọi tôn giáo, văn hóa và triết lý của họ”. (xem các văn kiện Propositio, đoạn 11; Ad Gentes, đoạn 4 và 15; Lumen Gentium, đoạn 17; Gaudium et Spes, đoạn 11, 22 và 38; Redemptoris Missio, đoạn 28)

· “Thần Linh đang hoạt động trong lòng mọi người, qua những ‘hạt giống Lời Chúa’, được thể hiện nơi những khởi động của con người – bao gồm cả những khởi động về tôn giáo – cũng như nơi những nỗ lực của con người trong việc đạt tới sự thật, sự thiện và chính Thiên Chúa”. (xem Công Đồng Chung Vaticanô II, Sắc Lệnh về Hoạt Động Truyền Giáo của Giáo Hội Ad Gentes, đoạn 3, 11, 15; Hiến Chế Mục Vụ về Giáo Hội trong Thế Giới Ngày Nay Gaudium et Spes, đoạn 10-11, 22, 26, 38, 41, 92-93)

Lịch sử truyền giáo, nhất là tại Á Châu, đã hiển nhiên cho thấy, các vị thừa sai môn đệ của Chúa Kitô đã thực sự gặp thấy các Mầm Mống Thần Linh này ở “nơi tất cả mọi dân tộc, mọi tôn giáo, văn hóa và triết lý của họ”. Riêng tại Việt Nam và Trung Hoa cũng như hầu như chung cho cả Á Đông, những Mầm Mống Thần Linh này thường được thấy nơi Tam Giáo Nho-Lão-Phật:

· “Những người theo Tam Giáo ở Trung Hoa cũng như ở Việt Nam thường chủ trương: Nho là Nhân đạo, Lão là Tiên đạo, Thích là Phật đạo. Và như vậy, dĩ nhiên là Đạo Nho kém nhất, Đạo Lão được xếp hạng trung bình, Đạo Phật mới là đệ nhất hạng.

Quan niệm này thấy rải rác trong nhiều sách vở bàn về Tam giáo. Dưới đây chỉ xin đan cử 1 trường hợp điển hình. Thiền sư Tông Bổn, chùa Diên Khánh, đời nhà Tống bên Tầu, tác giả bộ sách: ‘Qui nguyên trực chỉ’ (do Đỗ Thiếu Lăng dịch) nhận định như sau:

Theo Vô Tận cư sĩ: thì đạo Nho trị bệnh ngoài da, đạo Tiên trị bệnh trong huyết mạch, đạo Phật trị bệnh trong mỡ xương... (trang 317)

Theo hoàng đế Hiếu Tôn thì: lấy đạo Phật để trị tâm, lấy đạo Tiên để trị thân, lấy đạo Nho để trị đời... (trang 317)

Người học Nho chết rồi thì hết, chẳng qua khoảng 100 năm mà thôi. Người học Đạo vụ cầu sống mãi, chẳng qua ngàn muôn năm mà thôi. Người học Phật, dứt mãi mãi với sự sống chết, trong trẻo hoài hoài, chẳng qua trải khắp các số kiếp nhiều như bụi cát, mà không có cùng tận vậy. (trang 335)

Nho như một cái thếp đèn, soi sáng một đêm, khi chuông ngân hồ cạn, thời dầu khô đèn tắt vậy. Đạo Tiên như ngọn đèn trăm năm của vua A Xà Thế làm ra, để soi Xá Lợi của Phật, khi trăm năm đã mãn, thì đèn đó bèn tắt vậy. Phật như mặt trời sáng rỡ chiếu diệu, muôn đời thường sáng, hễ lặn phía Tây thì mọc phía Đông, xây vòng không nghỉ vậy. Đó là lời luận xa gần của Tam giáo, nói cái đại lược về ý lớn của Tam giáo... (trang 335)”.

(Bs Nguyễn Văn Thọ, Tu Thân Theo Nho Giáo: Minh Đức số 13, trang 123-124)

Để có thể hiểu rõ được Tam Giáo thịnh hành tại riêng Việt Nam cũng như Á Đông này, chúng ta hãy đọc những phân tích và nhận định sâu sắc của bác sĩ Nguyễn Văn Thọ, tự Nhân Tử, nguyên giảng sư Triết Học Trung Hoa tại Đại Học Văn Khoa Sài Gòn và nguyên Giáo Sư Trưởng Ban Triết Đông tại Đại Học Minh Đức Sài Gòn, người đã chia sẻ kiến thức của mình về vấn đề triết giáo nhân dịp các linh mục giáo phận Xuân Lộc hội thảo trong tuần lễ tĩnh tâm thường niên vào đầu thập niên 1970.